هفته سلامت، سلامتی از خود مراقبتی آغاز می شود

سال هاست زنگ خطر بیماری های غیر واگیر در کشور به صدا در آمده و در چند سال اخیر با رشد فزاینده سرطان ها و بیماری های قلبی – عروقی، نگرانی ها بیشتر و هزینه های درمانی سرسام آورتر شده است.نمونه بارز آن هزینه مستقیم سالانه 2 هزار میلیارد تومانی است که در کشور صرف درمان سرطان می شود و با احتساب هزینه غیرمستقیم، 6 هزار میلیارد تومان خسارت به کشور تحمیل می‌کند و هر سال 450 هزار سال از عمر ایرانیان می‌کاهد!

سالانه 91 هزار نفر در کشور به علت سکته قلبی، 43 هزار نفر به علت سکته مغزی و 30 هزار نفر به علت سرطان جان خود را از دست می دهند! گذشته از این موارد، فشار خون، دیابت،  افسردگی و استرس نیز در زمره ی بیماری های غیر واگیر بوده که قابل توجه است.در واقع ریشه این مرگ و میرها و بیماری های غیر واگیر در رفتار تغذیه ای، شیوه غلط زندگی، کم تحرکی، مصرف دخانیات و آلودگی هوا است.با این وصف همه این مشکلات قابل پیشگیری بوده و با کنترل عوامل ذکر شده و همچنین با توانمند سازی مردم برای تغییر رفتار و شیوه زندگیشان می توان تا حد زیادی از ابتلا به این بیماری ها غیر واگیر و مرگ و میر ناشی از آن که شاید روزی گیربان ما را نیز بگیرد جلوگیری کرد.

در همین راستا با توجه به ضرورت ترویج رویکرد خود مراقبتی برای پیشگیری اولیه از عوامل خطر بیماری های غیر واگیر، شعار  "یک عمر سلامت با خود مراقبتی"، از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان شعار اصلی هفته سلامت امسال اعلام گردیده است و برنامه های هفته سلامت به جای فروردین ماه، در اول اردیبهشت اجرا خواهد شد. شعار روزهای هفته سلامت نیز به ترتیب:

دوشنبه 1 اردیبهشت: توانمندسازی نوجوانان و جوانان برای خود مراقبتی.سه­شنبه 2 اردیبهشت: عموم مردم، نیازمند خود مراقبتی.چهارشنبه 3 اردیبهشت: خانواده، خاستگاه خود مراقبتی.پنج­شنبه 4 اردیبهشت: رسانه ها، مروّجان خود مراقبتی.جمعه 5 اردیبهشت: نهادها و پایگاه های مردمی، کانون های خود مراقبتی.شنبه 6 اردیبهشت: تیم سلامت، مربیان خود مراقبتی.یکشنـبه 7 اردیبهشت: سیاستگذاران و مدیران اجرایی، حامیان خود مراقبتی.

اما خود مراقبتی یعنی چه؟

خود مراقبتی، گام اول سلامت است.خود مراقبتی، یعنی اقدامات و فعالیت های آگاهانه، آموخته شده و هدفداری که فرد به منظور حفظ حیات، حفظ و ارتقای سلامت خود و خانواده اش انجام می دهد.خود مراقبتی قسمتی از زندگی روزانه مردم و شامل مراقبتی است که به فرزندان، خانواده، دوستان، همسایگان و اجتماعات محلی نیز گسترش می یابد.در واقع خود مراقبتی شامل اعمالی است که مردم انجام می دهند تا تندرست بمانند، از سلامت جسمی خود مراقبت کنند، نیازهای اجتماعی و روانی خود را برآورده سازند، از بیماری ها پیشگیری کنند، ناخوشی ها و وضعیت های مزمن را بهبود بخشند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حفاظت کنند.

بیشتر انسان ها قسمت عمده جوانی خود را در سلامت کامل سپری می کنند اما همه ما گهگاه به بیماری های خفیف و گذرا مبتلا می شویم.گاهی از بیماری های حاد رنج می بریم و گاهی در دوران میانسالی و سالمندی با بیماری های مزمن دست و پنجه  نرم می کنیم.خود مراقبتی در تمام طیف سلامت و بیماری معنی پیدا می کند و مراقبت های بهداشتی در طیفی قرار می گیرند که دامنه اش می تواند از خود مراقبتی صدر در صدی مثل مسواک زدن منظم باشد.

آموزش همگانی سلامت و عرضه منابع اطلاعاتی قابل اعتماد برای خود مراقبتی در بیماری های جزئی می تواند تا حد ممکن از مراجعه های پزشکی بی مورد جلوگیری کند.می توان گفت بخش عمده ای از بیماری ها به وسیله خود مردم قابل مراقبت بوده و با درمان های خانگی ساده می توان بهبود یافت در نتیجه خود مراقبتی باعث کاهش مراجعات پزشکی خواهد شد.در انگلستان، مبلغ صرفه جویی شده در نظام سلامت صرفا" از همین منظر سالانه 96 میلیارد دلار است!

برای رعایت و آگاهی از جنبه های مختلف خود مراقبتی توجه به این نکات ضروری است

وجه به وزن خود و نگه داشتن آن در محدوده مناسب، آشنایی با تغذیه سالم و پیروی از رژیم غذایی صحیح، توجه به اهمیت فعالیت بدنی و نقش آن در سلامت افراد، توجه به مضرات دخانیات و اقدام جهت ترک آن، آگاهی از تأثیر استرس بر سلامتی و اهمیت کنترل آن، توجه به نقش خواب در سلامت جسمی و روانی و آگاهی از بهداشت خواب، آشنایی با علائم و نشانه های افسردگی، آشنایی با علائم و نشانه های اضطراب، توجه به سلامت قلب و عروق و آشنایی با عوامل خطر بیماری های قلبی – عروقی، آشنایی با سرطان های شایع، عوامل خطر و راه های پیشگیری از آن ها.

در پایان لازم به ذکر است، خود مراقبتی بیشترین نقش را در زمینه پیشگیری از بیماری انسان بازی می کند و هیچ عاقلی نمی تواند به اندازه خود انسان به نکات مهم در خصوص خود مراقبتی توجه کند و نقش مؤثری داشته باشد.ما باید یاد بگیریم خودمان از خودمان مراقبت کنیم، یعنی فعالیت های که برای حفظ و ارتقای سلامتمان، پیشگیری از ابتلا به بیماری، درمان بیماری یا کاهش عوارض آن انجام می دهیم.