مسمومیت های گوارشی

وقتی ماده سمی از راه دهان وارد بدن می شود با توجه به قدرت و نوع سم مصرف شده ، بعد از مدتی شروع به ایجاد علائم و نشانه هایی در شخص می کند که این علائم با توجه به نوع سم ،  نسبت سم مصرفی به جثه شخص و طول مدتی که سم خورده شده متغیر است. در محیط ما مواد بسیاری وجود دارند که می توانند موجب مسمومیت از راه گوارشی گردند ، این مواد به پنج دسته قابل تقسیم می باشند و عبارتند از :

الف) مسمومیت غذائی         ب) مواد شیمیایی سوزاننده        ج) داروها        د) مواد نفتی     ه ) گیاهان سمی

در هنگام مسمومیت با هر کدام از مواد ، علائم خاص آن ظاهر می شود که ما می توانیم تا حدودی نوع سم رااز روی علائم تشخیص دهیم. لازم به ذکر است که بیشترین موارد مسمومیت گوارشی بوسیله داروهای موجود در خانه و نیز مواد نفتی ایجاد می شود ، به همین علت باید در مورد نگهداری مواد مذکور دقت عمل بیشتری بعمل آورد.

 کمکهای اولیه :

اصول کلی این اقدامات بر اساس بازکردن راههای هوایی و برقرارنمودن تنفس ، گردش خون و رقیق کردن سم بدون تلف کردن وقت و رساندن مریض به مرکز پزشکی مجهز می باشد. البته چگونگی انجام این موارد در حالتهای مختلف فرق می کند . بعنوان مثال کمکهای اولیه برای شخصی که هوشیار است و با ما همکاری لازم را دارد با فرد غیر هوشیار فرق می کند و ما نمی توانیم همان اقدامی را که برای فرد هوشیار انجام می دهیم برای فرد غیر هوشیار نیز انجام دهیم . برای اختصار مطلب در اینجا  فقط  طریقه برخورد با مسموم هوشیار را ذکر می کنیم :

1- از باز بودن مجاری تنفسی ، برقراری تنفس و ضربان قلب اطمینان حاصل کنید .

2- بوسیله وادارکردن مسموم به خوردن مقداری آب یا شیر سم را رقیق کنید .

3- مریض را وادار به استفراغ کنید . البته توجه داشته باشید که این کار را در مواقع مسمومیت با نفت و مواد اسیدی و قلیایی انجام ندهید .

4- وضعیت بیمار باید بگونه ای باشد که از برگشت مواد استفراغ شده به داخل ریه ها جلوگیری کند .

مسمومیتهای تنفسی

گازهای سمی اساساً منواکسید کربن و گازهای جنگی و بخارهای ناشی از مایعات فرار (چون نفت، بنزین، مایعات سبک، سریشهای پلاستیکی، سقز و رنگها) می باشند که سالانه تلفات جانی زیادی دراثر مسمومیت را فراهم سازند بعنوان مثال :

1- منواکسید کربن و دی اکسید کربن ناشی از سوختن ذغال (در کرسی و بخاری) و یا اگزوز ماشینها .

2- گازهای آمونیاک و دی اکسید گوگرد و کلر مورد مصرف در یخ سازیها و تصفیه آب .

3- گازهای بیهوش کننده مثل اتر، کلرفرم، اکسید نیترو و غیره .

که هرکدام از این مواد با توجه به نوع و مقدار مصرف موجب ایجاد علائم خاصی می شوند . سوزش چشم و گلو از مشخصات بارز از این سمها است .

 کمکهای اولیه :

کمکهای اولیه که برای این مسمومیتها انجام می گیرد عبارتند از :

1-     دور کردن مسموم از منبع سم

2-     برقرای و کنترل تنفس

3-     شل کردن لباسهای شخص مسموم

4-     انتقال به مرکز درمانی

توجه : بدلیل خطر مسمومیت امدادگر، در صحنه آلوده به گازهای سمی حفاظت شخصی در جلوگیری ازمسمومیت تنفسی حائز اهمیت است .

مسمومیتهای تماسی

سمهای جذب شونده از طریق پوست معمولاً موجب تحریک یا آسیب محل جذب می شوند . هرچند دربعضی موارد ممکن است سم با آسیب کم یا بدون آسیب جذب پوست شود اما چنین مواردی نادراست .

برای تعیین نوع سم می توان از خود مسموم کمک گرفت و یا وسایل موجود در اطراف مسموم را جهت یافتن نوع سم بررسی کرد .

 در برخورد با چنین مسمومی، فرد رااز منشاء سم دور کرده و محل با استفاده ازآب شستشو داده شود سپس لباس های الوده فرد مصدوم را درآورده و پس از شستشوی دوباره مسموم به مرکز درمانی منتقل گردد .

 مسمومیتهای تزریقی  ( گزش و گاز گرفتگی )

شایع ترین و بیشترین نوع مسمومیت تزریقی، گزیدگی توسط حشرات و خزندگان می باشد . که موجب مسمومیتهای خفیف و شدید در افراد می شوند . بخصوص در کشور ما که با وضع جغرافیایی خاص خود و اختلاف جوی دارای جانوران سمی فراوان و گوناگونی است که شناسائی آنها برای پیشگیری و درمان ضروری است . انواع حیوانات مثل عنکبوتها - مارها – کرمها و حشرات مختلف می توانند موجب ترشح سم شوند که در بسیاری موارد چندان خطرناک نیستند . با وجود این در بعضی موارد ممکن است موجب عوارض خاصی شوند .

به دنبال گزش حیواناتی مثل زنبور ، عنکبوت، عقرب ، مار یا برخی از موجودات دریایی بسیار خطرناک و کشنده می باشد. علت مرگ ممکن است اثرات مستقیم ماده سمی بر روی بدن یا بروز حساسیتی شدید (آنافیلاکسی) باشد.

در برخی نیز علت مسمومیت می تواند ورود دارو یا سموم مختلف به بدن توسط اجسام از جمله سر سوزن باشد . ( مثل تزریق داروی اشتباه مقادیر بیش از حد و غیر مجاز دارو ، تزریق زیاد دارو های مخدر و غیره ) مسمومیت تزریقی به علت ورود سم به داخل بافت های بدن یا خون ، از خطرناک ترین انواع مسمومیت است و در بعضی مواد به سرعت باعث مرگ فرد می باشد .

 یک امدادگر در برخورد با فردی که مورد گزش حشره یا خزنده ای قرار گرفته است ابتدا باید برآوردی از وضعیت و علائم ایجاد شده در شخص مسموم نموده و میزان شدت و حدت آنرا حدس بزند تا بتواند اقداماتی را که برای مسموم لازم است انجام دهد .

راهنمای کلی جهت اجتناب از بندپایان سمی

1-       با عادات و صفات بندپایان سمی آشنا شوید .

2-       مزاحم حشرات یا آشیانه آنها نشوید .

3-       هنگام اطراق در صحرا , لباسهای مناسب و بسته بپوشید .

4-       لباس های رنگی و روشن , حشرات را جلب می کنند .

5-       از مصرف خوش بو کننده ها نظیر ادکلون , اَفترشیو و اسپری مو اجتناب نمایید .

6-       وقتی در صحرا هستید , از مواد دور کننده حشرات استفاده کنید .

7- تا شناسایی کاملی از حشره پیدا نکردید , هرگز آنرا لمس نکنید .