23 تا 30 آبان ماه به عنوان هفته حمایت از بیماران کلیوی نام گرفته است که هر ساله در این هفته تلاش دست‌اندرکاران سلامت بر این است تا ضمن پیگیری مشکلات مربوط به این بیماران کلیوی، به خصوص بیماری‌ نارسایی کلیه از طریق رسانه‌ها و صدا و سیما، اطلاع‌رسانی‌های عمومی و آموزش در خصوص وظایف این عضو مهم بدن، اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ایجاد و پیشرفت نارسایی‌های کلیوی صورت گیرد.

باید به صورت ساده گفت که وظیفه اصلی کلیه‌ها، دفع مواد زاید بدن، تنظیم آب و املاح بدن، کمک به کنترل فشارخون، ساخت هورمون محرک خون سازی و ویتامین D  است.

خون بدن هر انسان، روزانه 60 بار از کلیه‌های او عبور می‌کند

روزانه به طور متوسط حدود 60 بار همه حجم خون بدن از کلیه‌ها عبور می‌کند که 99 درصد آن بازجذب می‌شود و فقط یک درصد به صورت ادرار از کلیه‌ها تصفیه و دفع می‌شود.

در صورت هرگونه اختلال در کار کلیه‌ها، عملکرد حیاتی آن‌ها در بدن با نقصان مواجه می‌شود و به صورت تدریجی یا ناگهانی، فرد دچار درجاتی از نارسایی‌های یک‌طرفه یا دو طرفه کلیوی می شود؛ در صورت عدم پیشگیری و درمان به موقع و مناسب، عملکرد نرمال کلیه‌ها قابل برگشت نیست.

علل عمده ایجاد بیماری‌های کلیوی

در حال حاضر در اغلب نقاط دنیا و همچنین در ایران، شایع‌ترین علت نارسایی مزمن کلیه‌ها، به ترتیب بیماری دیابت یا مرض قند، پرفشارخونی، التهابات کلیه یا گلومرولونفریت، بیماری‌های کیستیک کلیه‌ها، مسمومیت‌ها، سنگ‌ها و عفونت‌ها هستند.

نکته جالب این است که این بیماری‌ها در اغلب اوقات با پیشگیری مناسب و منظم قابل کنترل هستند و نگرانی زیادی در این صورت وجود ندارد، اما در عمده مواقع نیز به علت عدم کنترل مناسب و رسیدگی‌های پزشکی این موارد به اختلال در عملکرد کلیه‌ها منجر می‌شود.

از سوی دیگر شناخت علائم نارسایی‌های کلیه برای افراد جامعه مهم است.

مهم ترین علائم نارسایی‌های کلیوی

مهم‌ترین علائم نارسایی‌های کلیوی را می توان بی‌حالی، ضعف، خستگی، تورم زیر پلک و صورت،خارش بدن، تورم اندام‌ها، بی‌اشتهایی، کم‌خونی، پرادراری یا کاهش محسوس حجم ادرار و وجود خون در ادرار دانست.
در صورتی که نارسایی کلیه‌ها به مراحل حاد و شدید برسد نیز علائمی مانند تهوع، استفراغ، تورم شکم، بوی بد دهان به علت تجمع مواد زائد در بدن و قطع جریان ادرار بروز پیدا می‌کنند.

باید این را هم گفت که متأسفانه در موارد بسیاری، ایجاد نارسایی مزمن کلیه به صورت بی سر و صدا، تدریجی و بدون علامت مشخصی و به صورت اتفاقی بعد از انجام آزمایش اوره و کراتی‌نین خون بعد از بروز عوارض بروز پیدا می‌کند که انجام آزمایشات و چکاپ منظم در این زمینه بسیار مؤثر است.

از طرفی در طی دهه اخیر و در تمام دنیا، شیوع دیابت و نارسایی مزمن کلیه رو به افزایش است، به طوری که در حال حاضر شیوع این بیماری در کشور ما به صورت آماری، حدود 75 در میلیون است و بالغ بر 29 هزار نفر بیمار مبتلا به نارسایی‌های کلیه تحت درمان دیالیز در کشور هستند.

52 درصد بیماران مبتلا به نارسایی‌های کلیه نیز تحت عمل پیوند کلیه هستند که با افزایش میزان اهدای عضو در کشور و آمار بالای تصادفات در حال حاضر حدود 30 درصد کلیه‌های پیوندی، از بیماران مبتلا به مرگ مغزی تأمین می‌شود.

اکنون درمان استاندارد و ارجح برای بیماران نارسایی کلیوی، پیوند کلیه است که تا زمان تأمین کلیه برای عمل پیوند باید با استفاده از دستگاه‌های دیالیز، خون تصفیه شود.

و اما در این بین توصیه‌های پیشگیرانه از بیماری‌های نارسایی کلیه بسیار مهم است.

برای پیشگیری از بیماری‌های کلیوی چکار باید کرد؟

با توجه به اینکه علل اصلی ایجاد نارسایی‌های کلیوی، قند خون کنترل نشده، فشارخون بالا، بیماری‌های التهابی و مزمن کلیه، عفونت‌ها و سنگ کلیه است، بهترین روش پیشگیری، غربالگری دیابت، فشارخون، درمان مناسب قندخون و فشارخون، رعایت تغذیه مناسب، کاهش مصرف نمک، چربی، گوشت قرمز و تشخیص و درمان به موقع عفونت‌ها، کیست‌ها و سنگ‌ها است.

در بخش‌های خدمات درمانی نیز دسترسی مناسب به داروهای موردنیاز بیماران پیوندی برای جلوگیری از پس زدن پیوند عضو، افزایش تعداد و کیفیت دستگاه‌های دیالیز و بخش‌های دیالیز و حمایت اجتماعی و روانی جامعه، انجمن‌های خیریه در بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر آنان بسیار مؤثر است.