حیمه حسین خانی، کارشناس تغذیه مرکز بهداشت شهرستان زنجان درآستانه هفته سلامت مردان در گفتگو با خبرنگار وب دا، تغذیه صحیح را در پیشگیری و در مان سرطان مهم دانست

رحیمه حسین خانی گفت: سرطان از جمله بیماری‌هایی است که تغذیه صحیح در پیشگیری و درمان آن می‌تواند نقش مهمی ‌داشته باشد. به عنوان مثال افرادی که کمتر از پنج بار در روز میوه و سبزی مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر سرطان‌های دستگاه گوارش قراردارند. با توجه به نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان‌ها در زیر به برخی از اجزای مواد غذایی که نقش پیشگیری کننده در سرطان‌ها را به عهده دارند اشاره می‌شود:

      آنتی اکسیدان‌ها:

آنتی اکسیدان‌های موجود در برخی از مواد غذایی با کاهش رادیکال‌های آزاد در بدن، در پیشگیری از انواع سرطان‌ها نقش مهمی‌دارنــد. مواد آنتی اکسیدانی مانند کاروتنوئیدها (رنگدانه‌های گیاهی)، ویتامین C  ، ویتامین E ، سلنیوم که مانع از آسیب سلول‌ها و بافت‌ها می‌شوند، می‌توانند از بروز تغییرات سلول‌های بدخیم جلوگیری کنند. سبزی‌های برگ سبز و زرد و میوه‌های رنگی مانند اسفناج، هویج، مرکبات، زردآلو و طالبی (منابع کاروتنوئیدی)، میوه‌ها به ویژه مرکبات و سبزی‌ها (منبع ویتامین (C ؛ روغن جوانه گندم و آفتابگردان ؛ مغزها مانند بادام و سبزی‌های برگ سبز (منبع ویتامین E) و غذاهای دریایی،  گوشت و جگر منبع سلنیوم هستند. نتایج برخی مطالعات نشان داده است که مصرف منابع غذایی حاوی سلنیوم به کاهش خطر بروز سرطان ‌های پروستات، ریه و روده بزرگ منجر شده است. هچننین مصرف 10 بار گوجه فرنگی در هفته موجب کاهش خطر سرطان پروستات به میزان 35 درصد شده است. گوجه فرنگی دارای رنگدانه هایی به نام لایکوپین (Lycopene) است که رنگ قرمز آن را سبب می شود. این ماده به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند که به شیوه های مختلف برای حفظ و بهبود سلامت مفید هستند. مطالعات مختلف حاکی از آن است که استفاده روزمره از گوجه فرنگی می تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات، سرطان ریه و سرطان معده را کاهش دهد.

 فیبرها:
 فیبرها ترکیباتی هستند که در دیواره سلول‌های گیاهان مثل سبزی‌ها، میوه‌ها، سبوس، غلات کامل، حبوبات و مغزها یافت می‌شوند. فیبرها با جذب آب و افزایش حجم مدفوع کمک به تسهیل دفع و کاهش یبوست می‌شوند. به طوری که نتایج مطالعات متعدد، نشان داده است رژیم‌های غذایی حاوی فیبر خطر بروز سرطان‌ها به ویژه سرطان معده،  روده،  مری را کاهش می‌دهند. فیبرها، با افزایش سرعت انتقال مواد غذایی از روده بزرگ موجب می‌شوند، باکتری‌های روده فرصت کمتری برای تولید مواد سرطان‌زا داشته باشند، همچنین دیواره روده برای مدت طولانی در معرض مواد سرطان‌زا قرار نگیرند. فیبرها علاوه بر افزایش حجم و تسهیل عمل دفع موجب رقیق شدن مواد سرطان‌زا و کاهش مدت زمان تماس این مواد با دیواره روده می‌شوند. بنابراین با دریافـت کافــی و متناسبــی از گروه غلات، میوه‌ها و سبزی‌ها می‌توان از بروز بسیاری از سرطان‌ها پیشگیری کرد. توصیه می‌شود روزانه 400 گرم یا 5 بار در روز میوه و سبزی‌ مصرف شود.

 ارتباط مصرف رژیم‌های پرچرب با سرطان

 *  دریافت مقادیر زیادی چربی (گوشت قرمز، تخم‌مرغ ، محصولات لبنی با مقادیر بالایی چربی و کلسترول) موجب افزایش احتمال خطر سرطان روده، پستان و کلیه می‌شود.

 *   دریافت بالای چربی به خصوص در زنان یائسه احتمال بروز سرطان پستان را افزایش می‌دهد.

*   مصرف روغن زیتون خطر بروز بسیاری از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان را کاهش می‌دهند.

 نتایج برخی از مطالعات انجام شده در ارتباط با تغذیه و سرطان:

نتایج بررسی‌های مختلف نشان داده است که مصرف خانواده کلم و گل کلم موجب تخریب مواد سرطان‌زا می‌شود. همچنین پیاز،  سیر، خطر سرطان معده را کاهش می‌دهد.  انار نیز از سرطان پروستات پیشگیری می‌کند. نتایج برخی مطالعات نیز نشان داده است که مصرف هویج، گوجه فرنگی و مرکبات در برنامه غذایی روزانه موجب کاهش خطر سرطان کولون می‌شود. مصرف پیاز، چای سبز، انگور، مرکبات نیز به توقف تغییرات بدخیم در سلول‌ها منجر می‌شود. منابع‌غذایی اسیدفولیک مانند سبزی‌های برگ سبز (کاهش خطر سرطان کولون و سینه) و منابع غذایی ویتامین E مانند روغن جوانه گندم و آفتابگردان (کاهش خطر سرطان پروستات) را نشان داده است.

غذاهای دریایی به علت داشتن اسیدهای چرب امگا 3، سلنیوم، روی، ویتامین E و... در پیشگیری از بسیاری از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان و روده نقش مهمی‌ دارند.

نتایج برخی از مطالعات انجام شده نشان داده است که برخی از مواد غذایی مانند انواع توت‌ها (توت‌فرنگی؛ توت سیاه و..) به دلیل پلی‌فنل‌ها؛ ماهی‌های چرب مانند سالمون؛ ساردین و قزل‌آلا (منابع غذایی حاوی امگا-3 )، انگور، پیاز، سیر، کلم بروکلی، سیب(به دلیل دارا بودن فلاونوئید)، پرتقال و گوجه‌فرنگی ( منبع ویتامین C) و آناناس(آنزیم Bromelain) خاصیت ضدالتهابی دارند. بنابراین مصرف میوه‌ها و سبزی‌هایی که خاصیت ضدالتهابی دارند به منظور پیشگیری از بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه از جمله سرطان توصیه می‌شوند.

فرآورده های سویا مانند شیر سویا، آجیل سویا، حاوی ایزوفلاون ها ( ترکیباتی که احتمالاً خطر سرطان پروستات شما را کاهش می دهند) هستند.حضور ایزوفلاون ها، پروتئین های اتصالی (گلوبولین ها) بدن شما را تحریک می کند تا هورمون جنسی تستوسترون را در کنترل نگه دارند. تستوسترون باند شده اثرات هورمونی کمی اعما ل می کند.این تئوری محققان است که کمتربودن تستوسترون موجود، خطررشد و پیشرفت سرطان را کمتر می کند. چون رشد سلول های سرطانی پروستات در محیط غنی از تستوسترون سریع تر است.

 فعالیت فیزیکی

ورزش می تواند سیستم ایمنی شما را تقویت کند. گردش و سرعت هضم را بهتر کند. همه ی این ها احتمالاً نقشی را در پیشگیری ازسرطان ایفا می کنند. ورزش به پیشگیری از چاقی ، یکی دیگر از عوامل خطر بالقوه ی سرطان پروستات نیز کمک می کند.

مراجعه به پزشک به طور منظم

معاینه ی سالانه ی پروستات نمی تواند به اندازه ی یک رژیم غذایی سالم و ورزش، خطر سرطان پروستات را کاهش دهد. اما داشتن یک معاینه ی منظم برای حفظ سلامتی بسیار مهم است. اگر سرطان پروستات پیشرفت کند معاینه ی دیجیتالی راست روده ای و آزمایش آنتی ژن مخصوص پروستات می تواند مشکل را در مراحل اولیه، هنگامی که درمان بیشترین اثر را دارد، کشف کند

 چند توصیه تغذیه‌ای به منظور پیشگیری از سرطان:

1- افزایش مصرف روزانه میوه‌ها و سبزی‌ها در برنامه غذایی روزانه ( حداقل پنج بار در روز)

* انتخاب میوه‌ها و سبزی‌های رنگی( سبز تیره و نارنجی)

* مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها همراه با غذا یا به عنوان میان وعده

2. کاهش مصرف غذاهای پر چرب (کره، لبنیات پرچرب، کله پاچه،  گوشت‌های قرمز، روغن‌جامد و سس مایونز)

3. کاهش مصرف گوشت‌های فرآیندی مانند سوسیس و کالباس (به دلیل ترکیبات نیتراتی که به عنوان نگهدارنده و رنگ دهنده به آن اضافه می‌شوند)

4.  طبخ صحیح غذاها و پرهیز از مصرف زیاد غذاهای سرخ شده

5. کاهش مصرف غذاهای شور به دلیل نقش آن در سرطان معده

6. استفاده از نان‌های تهیه شده از دانه کامل و غلات سبوس‌دار

7. سطوح بالای ویتامین D در گردش خون به دلیل اثرات ضد تکثیر و ضد متاستاز خود اثر حفاظتی در برابر سرطان پروستات دارد.

8. تمام انواع لوبیاهای قرمز معمولی و قرمز کشیده و چیتی قادرند قدرت های آنتی اکسیدان ها را آزاد کنند.  اگر می خواهید این قدرت را سه برابر کنید سالادی با هر سه این لوبیا ها آماده کنید. با اضافه کردن کمی برنج به ظرف ، خوراکی با بنشن ها تهیه کنید.