پدیکولوز(شپش)

شپش یک انگل خونخوار خارجی است که قدمت آلودگی آن به دوران قبل از تاریخ برمی‌گردد. آلودگی به شپش را پدیکولوزیس می‌گویند. سه نوع شپش وجود دارد1-شپش سر 2-شپش تن 3-شپش عانه. آلودگی به شپش سر شایع‌تر است البته آلودگی به شپش بدن با توجه به این که این شپش ناقل بیماری تیفوس و تب راجعه می‌باشد اهمیت بیشتری دارد.

این بیماری در تمام گروه‌های سنی وجود دارد و محدود به جامعه و طبقه خاص اجتماعی نیست. این بیماری معمولاً در کودکان سنین مدرسه (5 تا 14 سال) بیشتر دیده می‌شود. دختر‌ها بیشتر از پسرها به این بیماری مبتلا می‌گردند.بیماری در فصل سرما شایع‌تر از فصل گرما است.

شپش از خون انسان تغذیه می‌کند، بزاق آن حاوی مواد ضد انعقادی است که از لخته شدن خون جلوگیری کرده و خارش شدیدی ایجاد می‌کند. شپش قادر به پریدن و جهیدن نیست و حرکت لغزشی دارد. شپش ماده تا 30 روز زنده می‌ماند و هر روز 5 تا 10 تخم می‌گذارد که این تخم‌ها برای استفاده از گرمای سر به پوست سر نزدیک می‌شود. رنگ این حشره خاکستری است. شپش انگل اجباری انسان هستند و لذا روی بدن حیوانات دیگر و یا روی اشیا و وسایل منزل نمی‌توانند زنده بمانند ولی تخم‌ها در درجه حرارت مناسب و رطوبت بالا  زنده می‌مانند و بعد از 10 روز تبدیل به حشره بالغ می‌شوند.

تخم شپش، رشک نام دارد، که بیضی شکل، سفید رنگ، و به اندازه ته سنجاق و قدرت چسبندگی به ساقه مو را دارد. این تخم‌ها در یک سانتی متری بالای پوست به روی ساقه مو چسبیده و به راحتی جدا نمی‌شوند ولی شوره سر به آسانی از مو جدا می‌گردد.

      رشک‌ها در بالای گوش ها و پشت گردن دیده می‌شوند.

راه انتقال:

·          تماس نزدیک با فرد آلوده در مدت زمان طولانی در محل‌های دسته‌جمعی

·         استفاده از وسایل شخص آلوده (لباس – پتو- ملحفه-  اسباب بازی- شانه- گل سر- برس- کلاه -روسری و مقنعه....)

·         قرار دادن اشیا آلوده به رشک و شپش روی هم

·         صندلی سالن اجتماعات- وسایل نقلیه عمومی(اتوبوس-  مترو- قطار- تاکسی)-کمدهای لباس در حمام و استخرهای عمومی

·         خوابیدن روی تخت، کاناپه ، بالش، فرش یا حیوانات پارچه‌ای که اخیراً در تماس با فرد مبتلا به شپش بوده‌اند.

لازم به ذکر است شپش در آب زنده نمی‌ماند زیرا از طریق سوراخ‌های کوچکی که در اطراف بدنش به نام اسپیراکل دارد تنفس می‌کند به همین دلیل از طریق شنا و استخر منتقل نمی‌شود ولی کمدهای لباس رختکن‌ها می‌تواند عامل انتقال شود.

الکتریسته ساکن ناشی از شانه کردن مو و یا برداشتن روسری و مقنعه می‌تواند شپش سر را به فاصله یک متر پرتاب کند و از فردی به فرد دیگر با فاصله نسبتاً دور منتقل کند.

محل زندگی:

شپش سر: در لابلای موی سر، در عقب سر و پشت گوش زندگی می‌کند  به صورت خارش شدید و درموارد آلودگی زیاد  به صورت زردزخم بروز می‌کند.

شپش تن:  در مسیر درز داخلی و چین‌های لباس زندگی می‌کند که به صورت خارش شدید و ضخیم شدن پوست نمایان است.

شپش عانه: در محل عانه و در آلودگی های شدید روی مژه و پلک مشاهده می‌شود که به صورت خارش غیر قابل‌تحمل در عانه و وجود لکه‌های آبی رنگ نمایان است.

علائم ابتلا:

·         خارش مداوم پشت سر و گردن( ناشی از واکنش حساسیتی نسبت به بزاق شپش است که در حین خون خوردن از بدن به پوست وارد می‌شود)

·         وجود غدد لنفاوی متورم و دردناک در نواحی پس سر و پشت گوش یکی از علائم مهم بیماری است.

·         التهاب و تورم در ناحیه ریشه مو به دلیل خاراندن شدید و زخم کردن پوست.

·         وجود عفونت‌های پوستی در ناحیه ابتلا

تشخیص:

 تشخیص شپشسر  با نگاه کردن دقیق به تار مو وپوست سر در نور کافی امکان‌پذیر است.

عوارض آلودگی به شپش:

·     خارش شدید به دلیل تلقیح ماده بزاقی شپش، ایجاد زخم و عفونت‌های ثانویه مثل زردزخم ایجاد می‌کند، که دراثرخاراندن شدید پوست رخ می‌دهد.

·         پوسته پوسته وضخیم شدن پوست دراثرخاراندن زیاد

·         خستگی عمومی وپریشانی وکلافه بودن وبی‌خوابی

·         بی‌قراری به خصوص در کودکان

·         ضایعات پوستی به صورت بثورات ریزقرمز رنگ

·         ایجادمشکلات تحصیلی وخانوادگی برای دانش‌آموز،  همکلاسی‌ها و والدین

 راه های پیشگیری:

      نکات کاربردی در مدارس:

ü   مقنعه و کاپشن  خود را داخل کیسه قرار داده و کیسه را بسته و در جامیز قرار دهید و از آویزان کردن آن در رخت‌آویز  کلاس خودداری کنید زیرا این مسئله با عث انتقال سریع‌تر شپش می‌شود.

ü      در صورت وجود آلودگی در کلاس حتی‌المقدور مقنعه خود را در کلاس در نیاورید.

ü      به مادر خود تأکید کنید هفته‌ای یک بار موهای شما را از نظر وجود شپش یا تخم آن برزسی نماید.

ü      لباس، کلاه، حوله، شال، گل سر، گیره سر،تل و کش سر خود را به کس دیگری ندهید.

نکات کاربردی در آرایشگاه:

ü      از تمیز بودن محیط آرایشگاه اطمینان حاصل کنید.

ü      در آرایشگاه حوله و شانه شخصی خود را به همراه داشته باشید.

ü      در صورت آلودگی به شپش برای کوتاه کردن مو به آرایشگاه مراجعه نکنید زیرا باعث آلودگی محیط آرایشگاه می‌گردد.

        نکات کاربردی در مسافرت:

ü   در مسافرت‌ها از ملحفه شخصی استفاده کنید و به محض بازگشت از مسافرت کلیه ملحفه‌ها و لباس‌های خود را در ماشین لباسشویی با درجه حرارت 60 درجه شست و شو دهید.

ü      بعد از مسافرت موی خود را از نظر شپش بررسی نمایید.

         نکات کاربردی در استخر:

ü      در استخر لباس‌های خود را در کیسه پلاستیکی قرار داده و در آن را گره بزنید و در کمد رختکن قرار دهید.

سایر نکات:

·         رعایت دقیق اصول بهداشت فردی (بخصوص استحمام مرتب ورعایت بهداشت وسلامت مو وپوست)

·         عدم استفاده ازشانه،برس،کلاه و... دیگران

·         پرهیز ازتماس با لوازم شخصی ولباس های افراد آلوده

·         شستشو منظم البسه ازجمله روسری، کلاه مقنعه، شال و...،ودرمعرض آفتاب خشک کردن واطوکردن لباس ها

·         مراجعه به نزدیکترین مرکزبهداشتی ودرمانی در صورت وجود علائم آلودگی به شپش

·         درمان به موقع افراد آلوده جهت پیشگیری از آلوده شدن دیگران

ثابت نشده است که کوتاه کردن مو سر موثر است اما از آن جایی که شپش برای تخم گذاری به بدنه مو نیاز دارد این کار از تکثیر شپش ها جلوگیری می کند.

درمان:

·     ضدعفونی کلیه البسه و شانه و برس وگل سر و سایر اشیا و اسباب بازی تمام اعضاء خانواده فردآلوده. (بهترین روش ضدعفونی درآب جوش قراردادن به مدت30دقیقه می باشد)

·         لباس های تمیز که قابل شستو شو نیستند  را در کیسه پلاستیکی گذاشته و به مدت دو هفته مهر و موم کنید.

·         درمان تمام اعضاء خانواده همزمان باهم در یک روز

·         اتو کردن لباس ها ( به خصوص درز لباس ها)

·         استفاده از شامپو پرمترین به شرح ذیل:

ü   ابتدا موها را با آب و شامپو معمولی بشویید سپس بامقداری ازشامپوی پرمترین به طوریکه کلیه موها را آغشته نماید ماساژ دهید تا کف شامپو به تمام موهای سر بویژه به قسمت نزدیک ریشه موها برسد و بمدت10دقیقه روی سربماند و درنهایت آبکشی نمایید. 10-7 روز بعد درمان را تکرار کنید.

ü      باتوجه به توکسیک (سمی) بودن شامپو پرمترین بایدمراقبت باشیدکه ازتماس بامخاط چشم ، بینی ، دهان جلوگیری شود.

ü      تجویز آنتی هیستامین برای جلوگیری از خارش وزخم شدن پوست توسط پزشک معالج

ü      پس ازاستحمام ازالبسه ای استفاده نمایید که قبلاضد عفونی و جوشانده شده باشد.

ü   برای ازبین بردن رشک باید پس از استحمام موها را به سرکه سفید آغشته نمایید و بعد از30دقیقه با شانه دندانه ریز شانه نماییدبا این عمل هم رشک از سطح مو کنده می شود و چون پای شپش طوری طراحی شده که قادر به چنگ زدن به مو است ولی توانایی پریدن ندارد و شکستن هر پا با شانه زدن باعث مرگ شپش خواهد شد.

ü      درنهایت پس ازیک هفته استفاده ازشامپوپرمترین و سرکه سفید را تکرار نمایید.

هپاتیت چیست ؟

کلمه هپاتیت (Hepatitis  ) به معنای التهاب کبد است. بسیاری از عوامل (از جمله داروها) می‌توانند این التهاب را ایجاد کنند اما به طور کلی، شایع‌ترین علت ایجاد هپاتیت در سراسر دنیا، «ویروس»ها هستند. هپاتیت یک بیماری عفونی شایع است که میلیونها نفر در سراسر جهان به آن آلوده     شده اند تخمین زده می شود که دو میلیارد نفر در سراسر جهان شواهدی از عفونت را با آزمایش خون نشان دهند، بطور متوسط ناقلین هپاتیت در ایران 3 درصد برآورد می شوند . طبق تعریف، اگر هپاتیت کمتر از 6 ماه طول بکشد آن را «هپاتیت حاد» و اگر بیشتر از آن به طول بینجامد آن را «هپاتیت مزمن» می‌گویند.

علائم بیماری هپاتیت :

علائم اولیه هپاتیت حاد ویروسی عبارتند از : احساس ناراحتی، خستگی، بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، درد عضلانی، سردرد و یک تب خفیف. حتی گاهی این بیماری در ابتدا خود را با علایم سرماخوردگی نشان می‌دهد. افراد سیگاری مبتلا به هپاتیت حاد غالباً نسبت به سیگار تنفر پیدا می‌کنند. بعد از این دورة چند روزه «یرقان» یا «زردی» ایجاد می‌شود.

معمولاً همزمان با ایجاد زردی  ، حال عمومی بیمار بهبود یافته و حتی تب او قطع می‌شود. اما در واقع بیماری بهبود نیافته ، بلکه عوارض آن آشکار می‌شود. 

تشخیص بیماری :

 اندازه گیری آنزیمهای کبدی روش تشخیصی مناسبی برای تعیین علت زردی ( هپاتیت یا سایر علل مثل سنگ کیسه صفرا و کبدی تخریب شده و آنزیم‌های موجود در این سلول‌ها به مقدار زیادی وارد خون می شوند. بالا رفتن سطح این آنزیم‌ها در خون، نشان دهندة «هپاتیت» است.

هپاتیت‌ها چه فرقی با هم دارند؟

در بسیاری از موارد، ممکن است ابتلا به هپاتیت با ایجاد زردی همراه نباشد. به این ترتیب شخص ممکن است هیچ‌گاه متوجه بیماری خود نشود . در واقع، آنچه هپاتیت را به یک بیماری خطرناک تبدیل می‌کند، دو عارضه‌ای است که ممکن است برای هر بیماری پیش بیاید:

 1- هپاتیت برق آسا: یک درصد از بیماران مبتلا به هپاتیت حاد ویروسی به طور ناگهانی و در عرض چند روز، در واقع کبد خود را از دست می‌دهند. این آسیب، غیر قابل برگشت است و در این حالت، بیمار نیاز به پیوند کبد خواهد داشت.

2- هپاتیت مزمن: غیر از هپاتیت A   که تقریباً در هیچ موردی به صورت مزمن درنمی‌آید، سایر انواع هپاتیت‌ها می‌توانند مزمن شوند. سرانجام هپاتیت مزمن، نارسایی کبد است و مثل هپاتیت حاد، تقریباً هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. گذشته از این، بعضی مبتلایان به هپاتیت، اگر چه ظاهراً بهبود می‌یابند اما به صورت «ناقل مزمن» در می‌آیند. این افراد، خود مشکلی ندارند اما آلوده کننده‌ جامعه و اطرافیان به حساب می‌آیند.

 هپاتیت مزمن تقریباً در پنج درصد از مبتلایان به هپاتیت B ایجاد می‌شود. اما این عارضه بیش از 40%مبتلایان به هپاتیت C  مشاهده می شود. ضمن این که آلودگی به ویروس‌ هپاتیت C، احتمال  مبتلا شدن به سرطان کبد را هم افزایش می‌دهد. به این ترتیب باید گفت هپاتیت C خطرناک‌ترین نوع هپاتیت است

 .. ) می باشد. در بیمار مبتلا به هپاتیت، سلول‌های

   راه انتقال :

از بین انواع هپاتیت های ویروسی شناخته شده هپاتیت   نوع A و  E از طریق آب و غذای آلوده منتقل می شوند      راه های عمده سرایت سایر انواع هپاتیت عبارتند از :

  1- تزریق خون و فراورده های آلوده آن

  2- استفاده از سرنگ های مشترک ، بخصوص در بین معتادان تزریقی

 3-  بکار بردن ابزار و وسایل آلوده( تیغ ریش تراش ، وسایل تاتو ، خالکوبی و ... )

  4- انتقال از مادر آلوده به جنین

 5- تماس جنسی  با افراد آلوده

شایع‌ترین راه انتقال هپاتیت C، تزریق خون آلوده است و تا قبل از این که خو‌ن‌های اهدایی از نظر آلودگی به  هپاتیت C غربالگری شوند، افراد بسیاری از این طریق به هپاتیت C مبتلا می‌شدند.

 اگر چه امروزه در همه جای دنیا، خون‌ها را از نظر آلودگی به ویروس‌های هپاتیت نوعC,B  و همین طور HIV  (ویروس ایدز) آزمایش می‌کنند، اما نباید فراموش کرد که هپاتیت فقط از طریق تزریق خون یا فرآورده‌های خونی منتقل نمی‌شود. بلکه تمام مایعات بدن یک فرد مبتلا به هپاتیت آلوده است و تماس با این مایعات می‌تواند به راحتی هر فردی را مبتلا کند. 

راههای پیشگیری :

آسانترین راه پیشگیری از بیماری هپاتیت رعایت نکات بهداشتی و در مورد هپاتیت B علاوه بر آن واکسیناسیون به موقع کودکان بر علیه بیماری است . فراموش نکنیم که فعلاً تنها راه پیشگیری از هپاتیت نوع C ،«مراقبت‌های رفتاری» است.